Miasto Łódź jako przykład modelowej rewitalizacji, fragment pracy magisterskiej Inez Piera

fot. Olga Waleczko, pierwsze warsztaty Krzyżówki "Zmalujmy sobie łąkę"

Intrygującym przykładem działania na rzecz rewitalizacji społecznej jest alternatywny projekt pod nazwą „Krzyżówka”. Jest to projekt społeczno – kulturalny skierowany zarówno do mieszkańców Starego Rynku, jak i do reszty mieszkańców Łodzi. Autorką całego projektu jest Barbara Olejarczyk, studentka Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. W ramach przygotowywania pracy magisterskiej zrealizowała projekt stworzenia wspólnie z mieszkańcami muralu, który z kolei przekształcił się w cały projekt aktywizujący mieszkańców Starego Rynku.
Autorka projektu sama mieszka w sąsiedztwie Starego Rynku od dwóch lat, gdzie zaobserwowała, że miejsce to nie jest popularnym miejscem spotkań towarzyskich, jest wyludnione i przez większą część roku jest łącznikiem z Parkiem Staromiejskim i Manufakturą. Pomysł pracy dyplomowej przyczynił się do stworzenia całego projektu, w mojej ocenie doskonale wpisujący się w zakres działania rewitalizacji społecznej. Informacje dotyczące wydarzeń odbywających się w ramach
przedsięwzięcia są udostępniane na bieżąco na stronie internetowej projektu „Krzyżówka”, profilach na portalach społecznościowych Facebook oraz Instagram. Projekt ten jest otwarty dla każdego zainteresowanego, a udział w organizowanych warsztatach jest bezpłatny. Finansowany jest ze środków, które autorka otrzymuje poprzez zbiórkę pieniężną na portalu internetowym Patronite. Jak podaje opis zbiórki na profilu

„(...) Plac Starego Rynku w Łodzi ma niesamowity potencjał, w lecie są tutaj
organizowane projekcje filmowe, pikniki i małe koncerty. Dzięki Fundacji Urban Forms
artyści realizują tutaj instalacje czasowe w okresie letnim. Na co dzień, jest to zwykły
plac, przez który przechodzi się dalej, do Manufaktury, Parku Śledzia, sklepu, pracy,
szkoły... Dzięki lokalnej społeczności możemy to zmienić, ale żeby było to możliwe,
potrzebne jest Wasze zaangażowanie.(...)”

Osoby wspierające finansowo projekt mogą liczyć w zależności od kwoty jaką wpłacą na ten cel na korzyści w postaci oficjalnego ogłoszenia przyjacielem projektu, być informowane jako pierwsze o
nadchodzących wydarzeniach, a także zostać oficjalnym ambasadorem projektu. Część zarysu na jaki cel jest przeznaczona zbiórka pokazuje, jak ważnym miejscem może się stać Stary Rynek, jeśli będą podejmowane inicjatywy takie jak „Krzyżówka”. Obecnie projekt ma oficjalnie trzech ambasadorów projektu, Barbarę Olejarczyk, pomysłodawczynię przedsięwzięcia, Teresa Latuszewska – Syrda oraz Karolina Lewińska. Autorka projektu podjęła współpracę z różnymi organizacjami, fundacjami czy też instytucjami związanymi ze Starym Rynkiem. W ramach projektu przewidziano również różnego rodzaju warsztaty, debaty czy też spotkania prowadzone przez łódzkich artystów i aktywistów. Udział w wydarzeniach związanych z projektem jest bezpłatny i otwarty dla każdego, jednak w pierwszej kolejności zapisywać się na konkretne wydarzenie mogą mieszkańcy Starego Rynku.

W ramach projektu odbyły się różnego rodzaju warsztaty, spotkania oraz panele dyskusyjne. Działalność projektu „Krzyżówka” zapoczątkowało spotkanie pn. „Poznajmy się!”, które odbyło się w dniu 25.03.2018 r. w lokalu Casablanca przy Starym Rynku. Spotkanie to miało charakter zapoznawczy mieszkańców Starego Rynku, a udział w nim uświetnili również artyści, wolontariusze oraz członkowie Fundacji Po Staremu. Celem tego spotkania było zaprezentowanie idei projektu, w jaki sposób będzie przebiegać, poinformowano, że spotkania będą odbywały się regularnie. W trakcie spotkania przedstawiono informacje odnośnie planowanych wydarzeń i warsztatów w ramach projektu, oraz o ich lokalizacji (m.in. na terenie placu na Starym Rynku, w lokalu Casablanca oraz w Galerii Bałuckiej).

Kolejnym wydarzeniem związanym z projektem były pierwsze warsztaty pn. „Zmalujmy sobie łąkę!”, które przeprowadzono w dniu 28.03.2018 roku na terenie placu Starego Rynku. Ideą warsztatów było przywołanie wiosny poprzez stworzenie kolorowych rysunków przy użyciu kolorowej kredy. Udział w warsztatach wzięły dzieci z pobliskiej szkoły podstawowej, a swoje wsparcie zapewniła Fundacja Urban Forms.

Kolejne działania podjęte w ramach projektu to m.in. warsztaty malarstwa intuicyjnego, które zorganizowała i poprowadziła osobiście sama autorka przedsięwzięcia. Podczas tych warsztatów, które również odbyły się na terenie Starego Rynku udział wzięli dorośli, dzieci oraz przypadkowi przechodnie, którzy dzięki udostępnionym darmowym materiałom mogli stworzyć niekiedy swoje pierwsze dzieła.

fot. Adam Szczęsny, Warsztaty malarstwa intuicyjnego

„Zróbmy sobie widokówkę!” to kolejne warsztaty, tym razem fotograficzne, które odbyły się w kwietniu 2018 roku. Do udziału i poprowadzenia warsztatów został zaproszony znany lokalny artysta słynący z fotografii ulicznej Łukasz z Bałut. Spotkania w ramach warsztatów zrealizowano w dniach 17.04 oraz 20.04.2018 roku, gdzie podczas pierwszego dnia Łukasz z Bałut poprowadził spotkanie w lokalu Casablanca, gdzie opowiadał o dzielnicy Bałuty, swoim spojrzeniu na tę dzielnicę, a także o tym co wyróżnia zapomniane tereny Bałut. Kolejnym punktem programu pierwszego dnia warsztatów był godzinny spacer w okolicach Starego Miasta w Łodzi, w poszukiwaniu ciekawych ujęć. Podczas drugiego dnia warsztaty rozpoczęto od wizyty na wernisażu Agaty Wieczorek Homo Absurdus zorganizowanym w Galerii Bałuckiej. Następnym etapem było spotkanie w nieoficjalnej siedzibie „Krzyżówki”, gdzie dokonano wyboru najlepszych prac, które zostały wydane w formie pocztówek przez Galerię Miejską w Łodzi.

Ciekawą formę przyjęły warsztaty, które odbyły się w dniu 22.04.2018 roku na terenie Starego Rynku pn. „Z łódeczki Łódź”. Przeprowadzone zostały w formie gry miejskiej, w wersji skierowanej do dzieci oraz do rodzin z dziećmi. Warsztaty te przygotowała Dominika Śliwkiewicz, na co dzień związana z projektem W Łodzi - o co chodzi. Barbara Olejarczyk na swoim blogu opisuje zasady gry miejskiej następująco:

„(...) Gracze mieli zaplanowaną trasę, której wcześniej nie znali, kolejne
kierunki poznawali dopiero, kiedy znaleźli wskazówki, starannie ukryte wcześniej przez
Dominikę. Na mecie czekały skromne nagrody dla każdego uczestnika.(...)”.

Kontynuacją wydarzenia było stworzenie wraz z mieszkańcami muralu przy użyciu odpowiednich szablonów oraz ekologicznych sprayów, które nie wpływają niekorzystnie na środowisko oraz są bezpieczne dla dzieci. Spotkanie zostało przeprowadzone przez Barbarę Olejarczyk, realizowane w ramach Festiwalu Techniki, Nauki i Sztuki oraz dyplomu magisterskiego w pracowni Intermediów prof. Wiesława Karolaka na Wydziale Sztuk Wizualnych, Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława
Strzemińskiego w Łodzi. Podczas warsztatów prowadząca rozpoczęła tworzenie muralu od napisania na murach słowa „ludzka”. Następnie uczestnicy tego wydarzenia sami mogli na murach odpowiedzieć sobie na zadane przez prowadzącą pytanie „Jaka jest dla Ciebie Łódź?”. Mieszkańcy na murach starego rynku zaznaczyli, że Łódź dla nich jest m.in. smutna, zielona, niepowtarzalna, gorąca, rodzinna, piękna oraz magnetyczna. W ramach całego projektu odbyły się jeszcze druga część warsztatów „Zmalujmy sobie łąkę!” oraz ćwiczenia świadomego ciała pn. „Znajdź swoje centrum!” które poprowadziła Karolina Lewińska z Ginger up Studio. W trakcie warsztatów
przedstawiła specjalny zestaw ćwiczeń wyciszających oraz pozwalających odnaleźć „swoje centrum”.

fot. Jakub Karykowski, Tymczasowy mural "Krzyżówka" na Starym Rynku

Do końca wakacji pomysłodawczyni projektu przewiduje szereg wydarzeń związanych z aktywizacją mieszkańców Starego Rynku oraz ożywienia przestrzeni placu Starego Rynku. Dnia 10.06.2018 roku ruszyły cykliczne spotkania pn. „Czytelnia na murku”, które będą odbywały się w każdą niedzielę do końca sierpnia na terenie Starego Rynku. Z informacji wskazanych w opisie wydarzenia na fanpage’u
przedsięwzięcia czytelnia będzie dostępna dla dzieci i dorosłych. Udostępnione dla wszystkich zostaną książki, katalogi, magazyny, komiksy. Istnieje możliwość wypożyczenia książek w ramach czytelni na czas nieokreślony do domu lub do parku, interesujące tytuły będzie można zabrać ze sobą do domu, a także wymienić inne i udostępnić ze swoich zbiorów prywatnych dla uczestników czytelni. Jako formę spotkania autorka projektu proponuje cykliczne spotkania w każdą letnią niedzielę o godzinie 12.00 z kocami z interesującą książką. Zachęca do wspólnego czytania książek, które nie zostały do końca przeczytane, a także do prowadzenia dyskusji na temat ulubionych tytułów bez zdradzania szczegółów. Dozwolone jest w trakcie trwania spotkania jedzenie, picie oraz plotkowanie. Współorganizatorami wydarzenia są Centrum Innowacji Społecznych UŁ, Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego, Krzyżówka - Stary Rynek, Miejska Galeria Sztuki w Łodzi: Galeria Bałucka.

Podsumowując, działania podejmowane w ramach rewitalizacji przestrzeni, jak i
z zakresu rewitalizacji społecznej skupiają w sobie przedsięwzięcia zmieniające
nieciekawą rzeczywistość terenów śródmiejskich. W mojej ocenie bardzo dobrze, że
władze lokalne podejmują szereg działań na tym polu, dzięki temu aktywizując coraz
liczniejsze grupy mieszkańców do większej działalności na rzecz swojego otoczenia, a
także zachęty do podjęcia wyzwań, by móc samodzielnie zmienić swoje otoczenie
poprzez wiązanie się w nieformalne grupy, lub tworzenie alternatywnych projektów
takich jak „Krzyżówka”.

_____

Inez Piera
fragment pracy magisterskiej pt.
"Miasto Łódź jako przykład modelowej rewitalizacji."

kierunek naukowy
dr Justyna Przywojska
Katedra Pracy i Polityki Społecznej
Uniwersytet Łódzki